Türkçe’ye özsever anlamında çevrilen narsist; öz-önem duygusuna abartılı bir şekilde sahip ve çok fazla benmerkezci olan kimseleri tanımlamak üzere kullanılan bir kelimedir. Peki, narsistik kişilik nedir? bu sorunun cevabı ise; abartılı bir şekilde kendini beğenmişlik duygusu, başkalarına karşın empati eksikliği, kazandığı başarılardan aşırı bir şekilde gurur duyma, kendine sürekli olarak hayranlık duyulması ve kişilere tepeden bakan ve küçümseyen bir tutum ile karakterize olan bir kişilik bozukluğudur. Gizli yahut açık kalabilen bu özellikler narsistik kişilik nedir? Sorusunu soranların merak ettiği kişilik bozukluğunun temel özellikleri arasında yer alır.
Narsistik Bozukluk
Yaygın olarak görülen narsistik kişilik bozukluğu diğer psikolojik hastalıklarla beraber görülmesine karşın üzerinde en az çalışmanın bulunduğu psikolojik rahatsızlıklardan birisidir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Belirtileri Nelerdir?
Kişilik bozuklukları arasında yer alan narsistik kişilik bozukluğu, diğer bozukluklara nazaran değişken belirtilerle kendini gösterir.
Tanı kriterleri şöyledir;
- Bağlanma sorunu
- Empati yoksunluğu
- Aşırı beğenilme ihtiyacı
- Öz-önem duygusu
- Sömürücü ve yüzeysel ilişkiler kurma
- Kimlik karmaşası
- Can sıkıntısı
- Kronik boşluk
- Hayat geçişlerine karşı duyulan hassasiyet
- Sınırsız başarı isteği
- Güzellik, mükemmellik ve aşk
Gibi fantezilerin oluşturulduğu narsistik kişilik bozukluğunda ilgi odağı olma ihtiyacı yüksektir. Ortam nasıl olursa olsun sohbetin ortasında kendisini tekelleştirerek ilgi odağı olma konusunda aşırı çaba harcayan narsistik bozukluğa sahip kişiler, istenilen ilgiyi göremediklerinde öfke patlamaları ve kendini kötü hissetme gibi duygulara bürünebilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğunun Nedenleri
Narsistik kişilik bozukluğunun oluşum nedenleri bilim adamları tarafından kesin olarak kanıtlanamasa da ortaya atılan hipotezler gösteriyor ki; bu bozukluk genetik, biyolojik ve psikososyal nedenlere bağlı olarak oluşabilmektedir.
- Genetik: Yapılan araştırmalar sonucunda genetik etkinin narsistik kişilik bozukluğunda kalıtım oranı olarak %60 üzerinde bulunduğu kanıtlanmıştır.
- Biyolojik: Yapılan araştırmalar da empati eksikliğinin en önemli nedeninin sinirsel bağlantılara bağlı olabileceği düşünülür.
- Psikososyal: Narsistik kişilik bozukluğunun gelişim sürecinde ebeveynlerin rolünün büyük önemi olduğu düşünülür. Çocuklara aşırı değer verilen yaklaşımlar, aşırı koruma, çocukluk döneminde ebeveynler tarafından sinirli ve agresif davranışlar veya reddetme gibi davranışların gösterilmesi ileride yetişkinliğe erişme noktasında bireylerde narsistik kişilik bozukluğunun ortaya çıktığı görülür.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Tanısı Nasıl Konulur?
Narsistik kişilik bozukluğunun tanı kriterleri şöyledir;
- Diğer kişilere karşı aşırı istismarcılık
- Kendi amaçlarına ulaşmak noktasında başkalarından faydalanma
- Görkemli ve abartılı bir şekilde öz-önem duygusuna sahip olma
- Başkalarını genellikle kıskanma yahut kendisinin başkaları tarafından kıskanıldığı düşüncesine sahip olma
- Empati yoksunluğu
- Kibirli davranış ve tutumlar gösterme
- Kendisine karşın aşırı hayranlığa duyulan ihtiyaç
- Yüksek statüye sahip kişilerle sadece iletişim ve etkileşim kurma ihtiyacı
- Özel ve benzersiz olduğuna inanma
Kriterlerinden beş veya daha fazlasına sahip olan bireylere narsistik kişilik bozukluğu tanısı konulur.
Narsistik Kişilik Bozukluğunda Tedavi Yöntemi
Psikoterapi ve ilaçla tedavi yöntemlerinin kullanıldığı narsistik kişilik bozukluğunda ilaçlardan daha ziyade psikoterapi yöntemi uygulanır. Diğer psikolojik rahatsızlıklar ile birlikte görüldüğünde tedavi aşaması gittikçe zorlaşır. Narsistik kişilik bozukluğuna sahip kimseler genellikle tedaviye başlama konusunda aşırı ilgisiz ve tedaviye direniş gösterenlerdir. Bu nedenle sağlık personelleri tarafından işbirliği içerisinde davranılması bu hastalar için daha uygun olmaktadır.
Kullanılacak psikoterapi çeşitleri şunlardır;
- Aktarım Odaklı Psikoterapi
- Diyalektik Davranışçı Terapi
- Zihinselleştirme Temelli Terapi
- Destekleyici Psikoterapi
- Şema Odaklı Psikoterapi
- Yapılandırılmış Psikoterapi
Olmak üzere belirlenen psikoterapi yöntemleri narsistik kişilik bozukluğunun tedavisinde kullanılan psikoterapi yöntemlerindendir.
Narsistik Kişilik Bozukluğuna Sahip Bir Birey Nasıl Anlaşılır?
Narsistik kişilik bozukluğuna sahip olan kişiler, genellikle sorun yaratan davranışlarını değiştirmeye karşın aşırı bir direnç gösterir. Suçu kendinde değil de başkalarında bulma konusunda aşırı profesyoneldirler. Kendilerine yapılan en küçük bir eleştiri onları saldırgan, çatışmacı birine dönüştürebilir.
Narsistik Bozukluğu Olan Kişiler İyileşir Mi?
Narsistik kişilik bozukluğu hastalığına sahip kişilerin iyileşme olasılığı uzun bir terapi sürecinin sonucuna bağlı olarak değişkenlik gösterebilir.
Narsistik Kişilik Bozukluğu Olan Birine Nasıl Davranılmalıdır?
Bu psikolojik kişilik bozukluğuna sahip bir bireye davranış şöyle olmalıdır;
- Narsist kişinin egosunu besleyici bir misyondan kaçınılmalı
- Davranış sınırları belirgin bir şekilde belirlenmeli
- Onu değiştirme ve düzeltme çabasına girmemeye özen göstermeli
- Psikolojik ve duygusal olarak bütün manipülatif davranışları sınırlandırılmalı
- Narsist bireye karşı duyulan olumlu ve olumsuz herhangi bir duygu olabildiğince net bir şekilde ifade edilmeli
Narsistik kişilik bozukluğu olan birey, karşısındaki kişinin davranışlarına göre hareket eder. Bu nedenle bu bireylere davranışlar sırasında ekstra özen gösterilmelidir. Yine psikologlar eşliğinde tedavi gerektiren bu rahatsızlığın İstanbul içerisinde yapılacak olan araştırmalarda bahçeşehir psikolog ve yine alanında uzman diğer psikologlar tarafından iyice araştırılması ve tedavi edilmesi gerekir.
